Wilki w Polsce

Wilk zajmuje niebagatelne miejsce w polskiej (i nie tylko) kulturze. Jest bohaterem literatury, malarstwa, czy filmu. Na przestrzeni wieków ,,cieszył się” raczej złą sławą, budził bowiem lęk. Jego tryb życia, pełen tajemniczych dla człowieka zachowań, jak np. wycie do księżyca sprawiał, że powstawało na jego temat wiele wyobrażeń. Świadczą o tym liczne legendy, jak np. o wilkołaku, czyli wilka który za dnia przybiera ludzką postać, by pod osłoną nocy przeistaczać się w hybrydalną, krwiożerczą bestię, napadającą na ludzi i zwierzęta. Osoba, która przeżyje pogryzienie przez wilkołaka, staje się identyczną istotą. Wilki uważane były za sprzymierzeńców diabła, czy czarownic. Jako przykład może posłużyć chociażby pierwszy (i jak niektórzy uważają, jedyny) polski horror, Wilczyca (reż. M. Piestrak, 1982), opowieść o kobiecie przemieniającej się w wilka. Dzisiaj ten pierwotny lęk przed wilkami, chociaż wciąż obecny w świadomości ludzi, ustępuje powoli na rzecz postaw proekologicznych. Wilk jako gatunek jest bowiem zagrożony wyginięciem. I chociaż pewne działania w Polsce sprzyjają odrodzeniu się populacji wilków w naszym kraju (podobno pojedyncze sztuki można spotkać już nie tylko w górach, ale również na północy, w rejonach Kaszub), to jednak wciąż wilki giną na skutek bezprawnych działań rolników i hodowców, którzy mszczą się na wilkach, podejrzewanych o zabijanie zwierząt domowych.

Pożywienie i ataki na ludzi

Faktem jest, że wilk na terenie naszego kraju, podobnie jak w innych rejonach, żywi się przede wszystkim mięsem, mimo to nie należy demonizować jego zwyczajów kulinarnych. Poluje bowiem przede wszystkim na zwierzęta kopytne, jak sarny, łosie, czy jelenie. Te ostatnie są przez wilki preferowane, bowiem są na tyle duże, by zapewnić pożywienie większej grupie myśliwych i starczy go na dłużej. Średnio wilk potrzebuje ok. 5 kg mięsa dziennie, chociaż potrafi zjeść nawet 10 kg. Sporadycznie napada na zwierzęta gospodarskie, w zasadzie wyłącznie, gdy są one pozostawione bez nadzoru człowieka czy psa nieopodal naturalnego środowiska wilków - lasu. Jeśli chodzi o ataki na ludzi, dochodzi do nich ze strony wilków rzadko, ale regularnie i nie są odosobnionymi przypadkami. Bywały takie, gdy napastnikiem był mieszaniec wilka z psem, pozbawiony naturalnego strachu przed człowiekiem. W czasie wojen, gdy wilki masowo żywiły się niepogrzebanymi ciałami, także częściej dochodziło do takich ataków, gdyż zwierzęta nabierały przekonania, że istota ludzka może być naturalnym pokarmem. Atakują także wilki zarażone wścieklizną - nie czują one strachu, jak zdrowe osobniki, poza tym wzrasta u nich poziom agresji. Generalnie należy unikać bezpośredniej konfrontacji z tym gatunkiem i nie drażnić wilków np. głośnym zachowaniem w lesie. W Polsce ataki na ludzi nie zdarzają się zbyt często, ma to związek także z niewielką liczebnością tych zwierząt na terenie naszego kraju.

Populacja

Obecnie, na skutek aktywności środowisk proekologicznych oraz coraz większej świadomości społecznej, populacje wilka w Polsce odradzają się, jednakże nie ma tutaj miejsca na przesadny optymizm. W roku 2009 ilość wilków oceniano na 500- 600, przy czym trzy lata wcześniej było ich mniej, bo ok. 400-500. Najwięcej wilków w Polsce żyje w województwach podkarpackim, małopolskim i podlaskim - zalesione środowisko górskie bardzo im sprzyja, są tam bezpieczne, mają wiele kryjówek i pożywienia. Karpaty to ich największa ostoja, o czym powinni pamiętać miłośnicy górskich wypraw.
Wilki funkcjonują w grupach (tzw. watahach), w Polsce liczących zazwyczaj 4-6 sztuk. Wataha obejmuje sobie terytorium, które w polskich warunkach osiąga wielkość ok. 150 km kw. Zasięg tego terenu zmienia się w zależności od sezonu - w okresie wychowu młodych wilki koncentrują się na znacznie mniejszym obszarze, optymalnym dla nowego pokolenia oraz matek, które nie mają możliwości aktywnego poruszania się (w naszym kraju jest to przełom kwietnia i maja). Niestety, w polskich górach wilki mają coraz gorsze warunki do rozrodu i polowań, wskutek czego wytrzebiona niemal w II poł. XX w. populacja odradza się z niezwykłym trudem. Komercjalizacja gór (coraz więcej obiektów turystycznych, wycinka lasów) sprawia, że ich tereny zostają drastycznie ograniczone, a przyjmuje się, że wataha wilków do sprawnego funkcjonowania potrzebuje min. 100 km kw.

Ochrona

W Polsce wilk należy do gatunków ściśle chronionych, co oznacza, że nie wolno na niego polować – jest to zabronione prawem. Adekwatna ustawa została jednak uchwalona dopiero w 2006 roku (poprawiona ustawa z 1998 roku, która gwarantowała wilkom ochronę, ale nie ścisłą). Wcześniej rzeczywistość nie przedstawiała się dla wilków zbyt pozytywnie. Po II wojnie światowej, od 1955 do 1975 za zabicie wilka wypłacano premie. Zasada ta doprowadziła do niemal całkowitego wytrzebienia zwierząt tego gatunku na terenie naszego kraju. Jednakże dopiero w 1992 roku zaczęto zwracać uwagę, że aby chronić wilki, należy zmienić prawo. Zaczęło się od ówczesnego województwa poznańskiego, którego Wojewoda wydał w tym roku specjalne rozporządzenie, obejmujące wilka całkowitą ochroną na terenie tego województwa. Obecnie wilk chroniony jest na terenie całej Polski. Zgodę na odstrzał osobników niebezpiecznych bądź uporczywie atakujących stada, wydaje Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska na wniosek Konserwatora Przyrody. Jeśli wilk wyrządza szkody finansowe, odpowiada za nie Skarb Państwa. Oczywiście, jak wiele innych gatunków, tak i wilki wciąż padają ofiarami kłusowników.